TÁI CƠ CẤU NGÀNH KHAI THÁC THỦY SẢN THÍCH ỨNG VỚI BĐKH
Ngày tạo: 19/11/2020   Lượt xem: 60

Thời gian qua, ngành thủy sản đã có những bước chuyển biến mạnh mẽ theo hướng chất lượng và hiệu quả, có nhiều đóng góp vào nền kinh tế. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nguồn lợi thủy sản có dấu hiệu suy giảm. Làm thế nào để ngành thuỷ sản phát triển bền vững đang là vấn đề đặt ra, nhất là trước tình hình biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng phức tạp, tác động mạnh đến ngành.

Những năm qua, sản lượng khai thác thủy sản thường không ổn định. Năm 2019 sản lượng khai thác 27.362 tấn, năm 2018 sản lượng khai thác là 24.191 tấn, đạt 102,9% so với kế hoạch. Tần suất các cơn bão, áp thấp nhiệt đới xuất hiện ngày càng nhiều, mạnh và khó dự báo. Trước tình hình đó, ngành nông nghiệp đã đặt ra mục tiêu tái cơ cấu ngành theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ cao, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Trong đó chú trọng đến việc: quy hoạch hoạt động khai thác thủy sản theo mùa, đẩy mạnh nuôi trồng, hiện đại hoá quản lý, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, tái cấu trúc ngành khai thác thủy sản, gắn với bảo vệ nguồn lợi thủy sản, bảo vệ môi trường. Đồng thời, hiện đại hóa tàu thuyền, trang thiết bị, bảo đảm nâng cao hiệu quả khai thác thủy sản..... Ông Phan Đức Khánh (Kỹ sư khai thác thủy sản, Tổ trưởng, phụ trách công tác điều động tàu thuyền tại BQL Cảng cá Quảng Trị) cho biết: “Thực hiện tái cơ cầu ngành thủy sản, chúng tôi đã tập trung nhiều giải pháp để hỗ trợ ngư dân đóng tàu lớn, chuyển đổi nghề nghiệp từ đánh bắt ven bờ sang đánh bắt xa bờ. Trên cơ sở nguồn lợi được điều tra, sẽ xác định số lượng tàu cá cho phép theo nghề ở từng vùng, ngư trường. Cùng với đó là ứng dụng đồng quản lý nghề cá trên cơ sở phân vùng và phân cấp quản lý cho các địa phương ven biển.

Bên cạnh đó, ngành Thủy sản đã tập trung chỉ đạo các cơ quan, đơn vị đẩy mạnh việc tổ chức triển khai thực hiện Luật Thủy sản năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Thủy sản nhằm nâng cao ý thức cho ngư dân trong việc khai thác bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU). Ngành đã chỉ đạo các đơn vị bố trí nhân lực có chuyên môn để triển khai các nhiệm vụ của các tổ chức quản lý cảng cá như: kiểm soát tàu cá ra, vào cảng, giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng, thu nhận nhật ký khai thác…

Các cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia về thủy sản VnFishbase đã được cập nhật 100% vào phần mềm để quản lý và định hướng phát triển nghề khai thác thủy sản hiệu quả, bền vững. Bên cạnh đó công tác tuyên truyền được thực hiện tốt và thông qua nhiều hình thức như: lắp đặt pano, biển hiệu, biểu ngữ tại các vị trí dễ nhìn, in sao bản đồ cở lớn để phân vùng thủy sản, trang bị hệ thống loa phát thanh tuyên tuyền Luật thủy sản…Các hệ thống liên lạc tầm xa (ICOM) để kêu gọi tàu thuyền về nơi tránh trú an toàn khi có thiên tai xảy ra đã được nhà nước đầu tư giúp đỡ ngư dân an tâm bám biển để phát triển kinh tế biển và bảo vệ chủ quyền vùng biển Việt Nam.

Bên cạnh những nỗ lực đạt được, tại các địa phương một số ngư dân chưa nhận thức đúng và đầy đủ về công tác chống khai thác IUU dẫn đến việc triển khai chưa hiệu quả như chưa tuân thủ đúng việc viết số đăng ký tàu cá theo Điều 20; triển khai công tác đánh dấu tàu cá chưa đúng theo Điều 25 Thông tư số 23/2018/TT-BNNPTNT ngày 15/11/2018 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn gây khó khăn cho công tác quản lý, công tác kiểm tra, kiểm soát tàu cá tại cảng cá và quản lý tàu cá hoạt động trên biển. Thuyền trưởng, chủ tàu chưa thực hiện việc thông báo trước cho tổ chức quản lý cảng cá trước 1 giờ khi tàu cá ra, vào cảng; nộp nhật ký khai thác, báo cáo khai thác thủy sản theo quy định.

Mặt khác công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính tại địa phương chưa được quan tâm. Tổ chức, cá nhân khai thác thủy sản có vi phạm hành chính (thông báo cập cảng, rời cảng; ghi, nộp nhật ký, báo cáo khai thác, không có Giấy phép khai thác thủy sản, không lắp đặt thiết bị giám sát hành trình…) nhưng chưa được xử lý vi phạm theo quy định. Công tác kiểm tra, đối chiếu về hành trình tàu cá trong Nhật ký khai thác với Giám sát tàu cá trên trang  http://gstc.tongcucthuysan.gov.vn/ có nhiều tàu khai báo không trung thực, sai lệch về tọa độ là rất lớn.

Việc khai thác ven bờ quá lớn đã khiến cho nguồn lợi hải sản bị suy giảm mạnh trong thời gian qua. Trong kế hoạch tái cơ cấu khai thác hải sản, tỉnh Quảng Trị đã có quy định cấm ngư dân khai thác một số loài hải sản vào thời điểm các loài này sinh sản. Tuy nhiên việc khai thác mang tính tận diệt vẫn diễn ra. Tỉnh đã có quy định về kích cỡ mắt lưới cho từng nhóm nghề khai thác hải sản, kiên quyết xử phạt tuy nhiên tình trạng vẫn chưa được thuyên giảm. Vấn nạn khai thác tận diệt nguồn lợi hải sản bằng chất nổ, xung điện vẫn chưa được khống chế.

Để năm 2020 và những năm tiếp theo, việc thực hiện tái cơ cấu khai thác hải sản đạt những kết quả tốt cần xử lý nghiêm các hành vi khai thác IUU được quy định tại Nghị định số 42/2019/NĐ-CP ngày 16/5/2019 của Chính phủ về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản và các văn bản xử lý vi phạm hành chính có liên quan. Đối với các trường hợp như tàu cá không có Giấy phép khai thác thủy sản hoặc khai thác thủy sản không đúng nghề ghi trong Giấy phép khai thác thủy sản; Tàu cá không có Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm theo quy định; Không trang bị thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 15 mét trở lên theo quy định tại Điều 44 Nghị định số 26/2019/NĐ-CP của Chính phủ; Không duy trì hoạt động hoặc vô hiệu hóa thiết bị giám sát hành trình tàu cá trong hoạt động trên biển... Kiên quyết xử lý, đồng thời chỉ đạo các cơ quan chuyên môn không cho tàu cá chưa thực hiện lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, tàu cá không có Giấy phép khai thác thủy sản hoặc giấy phép hết hạn đi khai thác thủy sản.

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các tổ chức, cá nhân trực tiếp thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU. Đặc biệt là việc gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp, sở, ban ngành và lực lượng chức năng liên quan trong công tác chỉ đạo, điều hành và xử lý nghiêm túc tổ chức, cá nhân thiếu tinh thần, trách nhiệm trong công tác chống khai thác IUU gây ảnh hưởng đến nỗ lực tháo gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” của EC.

Trần Thiện Nhân - BQL Cảng cá Quảng Trị